PCIe nedir ? Bugünkü yazımızda PCIe çeşitleri, nesil farkları ve kullanım alanlarından bahsedeceğiz. Genel olarak bilgisayarınızın ne kadar güçlü olduğunu belirleyen tek faktör işlemciniz değildir. Bilgisayarınızın gücünü, anakart üzerindeki bileşenlerin toplamı belirler. Bu bileşenlerden biri olan PCIe, anakart üzerindeki giriş ve çıkış bileşenlerinin bağlanması için kullanılan bir arabirimdir. Farklı PCIe nesilleri mevcuttur ve bu nesiller, bilgisayarınızın hızını önemli ölçüde etkiler. Bu yazıda, PCIe yuvaları ve bunların kullanım alanları hakkında bilmeniz gereken her şeyi açıklayacağız.
PCIe Nedir?
PCIe nedir ? PCIe kelimesinin açılımı, “Peripheral Component Interconnect Express” ifadesinin kısaltmasıdır. Bu, anakart ve çevre birimleri arasındaki bağlantı için bir standarttır. Anakart ana cihaz olarak işlev görürken, grafik kartı, SSD ve genişletme kartları gibi çevre birimleri uç noktalar olarak görev alır.
PCIe nedir ? PCIe anakarta bağlanan yüksek hızlı giriş ve çıkış bileşenleri için en iyi arabirim standardıdır. Bu nedenle, yüksek performanslı anakartlar, çevre birimlerinin bağlanabileceği PCIe yuvalarıyla donatılmıştır. PCIe, daha yüksek bant genişliği ve daha düşük gecikme süresi sunar.
PCIe Yuvalarının Çeşitleri
PCIe Nedir ? Kaç çeşit PCIe yuvası vardır ? Beş farklı PCIe yuvası türü vardır: x1, x2, x4, x8 ve x16. Bu sayılar, PCIe yuvalarındaki hat sayısını ifade eder. Hatlar, verilerin aktarılmasından sorumludur. Hat sayısı ne kadar yüksekse, veri aktarım hızı o kadar hızlı olur. Özellikle, PCIe x4 yuvası, her döngüde dört bit veri aktarabilir.
- PCI Express x1 Yuva – Bu en küçük olanıdır ve ağ adaptörleri ile USB kartlar için kullanılır.
- PCI Express x4 Yuva – Dört hatlıdır ancak x16 yuvalarına takılabilir. SSD kartlar ve ağ adaptörleri için kullanılır.
- PCI Express x8 Yuva – Sekiz hatlıdır ancak x16 yuvalarına takılabilir. Genellikle GPU’lar ve SSD kartlar için kullanılır.
- PCI Express x16 Yuva – Bu en büyüğüdür ve yüksek performanslı GPU’lar için kullanılır.
PCIe Yuvası Nasıl Çalışır?
PCIe yuvası, video, ses, depolama ve ağ kartlarını bağlamak için en güvenilir yöntem olmuştur. Ancak, kartlar zamanla daha iyi performans için güncellenmiştir. Bu nedenle PCI, 32 bitten 64 bite daha fazla bant genişliği ile PCI-X’e yükseltilmiştir. Ancak PCI-X’in birçok eksikliği vardır ve PCIe bunları aşar.
PCIe, seri bağlantıları kontrol etmek için bir ağ gibi davranır. Her bağlı cihazın kendi bağlantısı vardır, bu nedenle tüm cihazlar tek bir bağlantıyı paylaşmaz. Bu sayede, PCIe’de bant genişliğini paylaşmaya gerek kalmaz; bu nedenle veri aktarım hızı çok daha yüksektir ve modern yüksek performanslı kartlar için mükemmeldir.
Her PCIe yuvası, kartlar ve hatlar olarak adlandırılan iki bileşene sahiptir. Kartlar mekanik, hatlar ise elektriksel olarak adlandırılır. Eğer bir PCIe yuvası x16 mekanik ve x8 elektriksel özelliklere sahipse, 16 kart takabilirsiniz, ancak performans hat sayısının yarısı olduğu için yarıya iner. Bu şekilde, PCIe x8 yuvasını x16 yuvasına takabilirsiniz, ancak performans x16 yuvasının yarısı kadar olur.
PCIe Neslinin Hız Üzerindeki Önemi Nedir?
Farklı PCIe nesillerinin farklı hızları vardır. Hızdan kastımız, veri aktarım hızıdır. Her yeni PCIe nesli, bir önceki neslin iki katı hız getirir. PCIe 1.0 2.5 GT/s hıza sahipken, PCIe 2.0 5 GT/s hıza sahiptir. Veri aktarım hızının yanı sıra bant genişliği de her yeni nesille birlikte iki katına çıkar. Ancak, daha iyi bir sonuç elde etmek için aynı nesil portlar ve kartlar kullanmalısınız.
PCIe Yuva Nesillerinin Karşılaştırması
| Nesil | Gigatransfer | Frekans | Bant Genişliği |
| PCIe 1.0 | 2.5 GT/s | 2.5 GHz | 8 GB/s |
| PCIe 2.0 | 5 GT/s | 5 GHz | 16 GB/s |
| PCIe 3.0 | 8 GT/s | 8 GHz | 32 GB/s |
| PCIe 4.0 | 16 GT/s | 16 GHz | 64 GB/s |
| PCIe 5.0 | 32 GT/s | 32 GHz | 128 GB/s |
| PCIe 6.0 | 64 GT/s | 32 GHz | 256 GB/s |
PCIe Kartları ve PCIe Hatları Nedir?
PCIe kartları, aslında bilgisayarınıza PCIe yuvaları aracılığıyla ekleyebileceğiniz grafik kartı gibi donanım genişletme kartlarıdır. PCIe hatları, PCIe cihazları ile işlemci veya anakart yongası arasındaki bağlantıyı oluşturan tel çiftleridir. Bu teller, anakart üzerinde bir otoyol gibi çalışır ve veri araçları aynı anda ileri ve geri hareket eder.
PCIe Yuvalarına Hangi Kartlar Takılabilir?
PCIe nedir ? konumuzun en önemli altbaşlıklarından biri ise PCIe yuvalarına takabileceğiniz kartların listesidir. İşte PCIe slotlarına takılabilen kartların listesi:
1. Grafik Kartları
Grafik kartları, PCIe yuvalarına takılan en yaygın kullanılan kartlardır. Grafik kartları, görsellerden sorumludur ve işlemcilere sahiptir. Çoğu grafik kartı, tam işlevsel olabilmek için 16 hat gerektirdiğinden, PCIe x16 yuvalarına takılır.
2. Ses Kartları
Her anakart, yerleşik ses kartlarına sahiptir. Ancak, kullanıcıların daha iyi ve yüksek kaliteli ses ihtiyaçları olduğunda, daha iyi bir ses kartına ihtiyaç duyarlar. Harici ses kartlarını yalnızca PCIe yuvaları aracılığıyla takabilirsiniz.
3. Ethernet Ağ Kartları
Çoğu anakart, ortalama hızda ağ kartlarına sahiptir, ancak daha yüksek bir ağ hızı istiyorsanız, harici bir ağ kartı takmanız gerekir. Bu, yalnızca bir PCIe yuvası aracılığıyla mümkündür ve uyumlu ethernet ağ kartları veya NIC kartları alabilirsiniz.
4. Kablosuz + Bluetooth Ağ Kartları
Tüm bilgisayarlarda özel bir kablosuz internet bağlantı kartı bulunmaz. Ancak, anakartınıza bir PCIe yuvası aracılığıyla kablosuz ağ kartı takabilirsiniz. Anakartınızda bir kablosuz ağ kartı olsa bile, hız ortalama olabilir ve bunu harici bir kablosuz ağ kartıyla geçersiz kılabilirsiniz.
Aynı durum Bluetooth ağ kartları için de geçerlidir. Çoğu bilgisayarda anakarta entegre bir Bluetooth kartı bulunmaz. Olsa bile, muhtemelen daha eski bir Bluetooth sürümüne sahiptir. En son Bluetooth sürümünü almak için PCIe yuvasına bir harici Bluetooth kartı takabilirsiniz.
5. Video Yakalama Kartları
Özel bir video yakalama kartına sahip olmak istiyorsanız, bunu bir PCIe yuvası aracılığıyla takmanız gerekir. Video yakalama kartları, çevrimiçi oyun oynayanlar ve video yayıncıları arasında popülerdir. Oyun ve canlı yayınların yüksek kaliteli videosunu yakalayabilirsiniz.
6. SATA Genişletme Kartları
Depolama kapasitenizi artırmak istiyorsanız, bir PCIe SATA genişletme kartı kullanma olasılığı vardır. SATA genişletme kartı satın almadan önce dikkate almanız gereken bazı faktörler vardır, örneğin SATA yuvalarının sayısı, RAID denetleyicisinin varlığı ve benzeri. SATA genişletme kartları, PCIe x1’den x8’e kadar olan yuvalar için mevcuttur.
7. M.2 NVMe Genişletme Kartları
Depolama kapasitesini ve sisteminizin genel hızını artırmanın en iyi yolu, bir SSD takmaktır. PCIe x4 ve x8 yuvaları, SSD’leri takmak için mevcuttur ve SSD’ler bugüne kadar en hızlı sabit disklerdir. Genellikle anakartlarda M.2 yuvası bulunur, ancak PCIe her zaman tercih edilen bir seçenektir.
8. TV Tuner Kartları
Video yakalama kartında olduğu gibi, TV sinyallerini almak için bir TV tuner kartına ihtiyacınız vardır. Günümüzde TV tuner kartları, oyuncular arasında popülerdir. TV’den bilgisayara video akışını kolayca yapmak için bir PCIe yuvasına takmanız gerekir.
9. Port Genişletme Kartları
Anakartta her zaman sınırlı sayıda bağlantı noktası bulunur. Ekstra USB portları gibi ekstra bağlantı noktalarına ihtiyaç duyabilirsiniz. Bu noktada, port genişletme kartlarına ihtiyaç duyulur ve bunlar yalnızca PCIe yuvalarına takılabilir.
10. Riser/Dağıtıcılar
Riser ve dağıtıcılar, port genişletme kartlarına oldukça benzer ve amaçları anakarta ekstra portlar eklemektir. PCIe yuvaları, sisteminize riser ve dağıtıcılar ekler.
PCIe nedir ? isimli yazımızla beraber, PCIe açılımı, slotların karşılaştırması ve hangi kartların kullanılabildiğini öğrendik ve özetleyecek olursak: PCIe yuvaları, herhangi bir anakartın en önemli bileşenlerinden biridir. Farklı PCIe nesilleri farklı özelliklere sahiptir ve nesillerin farklı parametreleri nasıl etkileyebileceğini açıkladık. Bunun yanı sıra, PCIe yuvalarının olası uygulamalarını da açıkladık. Sonuç olarak, PCIe yuvaları ve kartları, en iyi donanım setiyle sisteminizin performansını bir üst seviyeye taşıyabilir.
Daha fazlası için Bilgisayar Haberleri